« حاج مهدی منصوری - کربلایی حسن نجف زاده » ...

دعا و مناجات پدیده اى فطرى است و قدمتى به بلنداى تاریخ حیات بشرى دارد. از این رو از سوى تمام پیامبران و در همه ادیان آسمانى وجود داشته است، اما در اسلام دعا از خود قرآن آغاز شده و با ادعیه رسول خدا(ص) توسعه مى یابد. اهل سنت در باب دعا تا همین اندازه اکتفا مى کند؛ اما در میان شیعه، ائمه اطهار(ع)  دعاهاى بیشمارى را با الهام از قرآن و سیره نبوى براى ما به یادگار گذاشته اند. نخستین مرحله در شیعه، دعاهاى رسیده از مولى الموحدین على بن ابیطالب(ع)  است. در این میان دعاى کمیل و مناجات شعبانیه ایشان مشهورتر است ولى دعاهاى منقول از ایشان در گذشته به طور پراکنده در کتاب هاى دعا از جمله: مصباح المتهجد، اقبال الاعمال، بلدالامین، فلاح السائل ثبت شده است.[1] امامان دیگر نیز در مراحل بعد، ادامه دهنده این حرکت عارفانه بوده اند و ادعیه رسیده از آنان مانند دعاى عرفه، ادعیه صحیفه سجادیه، زیارت جامعه کبیره و سایر دعاها و زیارات که برخى از آن در کتاب مفاتیح الجنان در اختیار عموم قرار گرفته است.[2] از زمان امامان معصوم(ع) ، اصحاب آن بزرگواران در پىِ گرفتن ادعیه امامان بوده اند. آنان از آن حضرت درخواست دعا کرده و دعاهایى را که به آنها تعلیم داده مى شد، مى نگاشتند.[3]
اما تدوین جدى کتاب دعا و زیارت پس از عصر غیبت آغاز شد و آثار ارزشمندی چون کتاب الدعا از کلینى، کامل الزیارات از ابن قولویه، کتاب الدعا و الزیارات از شیخ صدوق، کتاب المزار از شیخ مفید، مصباح المتهجد از شیخ طوسى و روضه العابدین از کراجکى که همگى این بزرگواران متعلق به قرن سوم تا قرن پنجم مى باشند، تدوین گشت.[4] سیدبن طاووس (متوفى 665 ه.ق) در قرن هفتم، نهضتى علمى در احیاء ادعیه و زیارات برپا کرد.[5]

از مناجات شعبانیه...

 ...إِلَهِی إِنْ أَخَذْتَنِی بِجُرْمِی أَخَذْتُکَ بِعَفْوِکَ

خدایا! اگر مرا به جرمم بگیری، دست‏ به دامان عفوت می‏‌زنم.

وَ إِنْ أَخَذْتَنِی بِذُنُوبِی أَخَذْتُکَ بِمَغْفِرَتِکَ

و اگر مرا به گناهانم مؤاخذه کنی، تو را به بخشایشت‏ بازخواست می‏‌کنم.

وَ إِنْ أَدْخَلْتَنِی النَّارَ أَعْلَمْتُ أَهْلَهَا أَنِّی أُحِبُّکَ

اگر در دوزخم افکنی، به دوزخیان اعلام خواهم کرد که تو را دوست دارم...