آموزش مداحی

قال الصادق علیه السلام:

الحمدلله الّذی جعل فی الناس من یفد الینا یمدحنا و یرثی لنا

خدا را سپاس که در میان مردم ، کسانی را قرار داده که بسوی ما می آیند و ما را مدح و مرثیه می گویند.

وسائل الشیعه جلد 10-صفحه 649

مقدمه

مداحی اهل بیت علیهم السلام شعلة عشقی است که در هر دلی روشن شود، آن دل را به عرش و صاحب آن دل را به انوار مقدس ابدی و ازلی متصل می کند؛ توفیقِ ذرّ ه ای از این نور بودن نصیب کسانی می شود که با قلبی مملوّ از عشق الهی و با خلوص نیّت در این مسیر قدم می گذارند.

شرط لازم در این طریق ، دل در گرو بندگی خدای سبحان دادن است، بندگی خدا یعنی بی نیازی از غیر او و تنها چشم بر لطف او دوختن، این همان اوج تکامل انسان و برترین شرف و افتخار اوست که این هدف ، مقصود همة انبیا و اولیای الهی بوده است.

مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در دیدار با مداحان اهل بیت علیهم السلام می فرمایند:

اساس بندگی خداست، نه فقط فاطمة زهرا بلکه پدر فاطمه هم که مبدأ و سرچشمة فضائل همة معصومین اوست و امیرالمؤمنین و فاطمه زهرا قطر ه هایی هستند از دریای وجود پیغمبر، ارزشش پیش خدا به خاطر عبودیت است« اشهد أنّ محمدا عبده ورسوله» اول عبودیت اوست بعد رسالت او. اصلاً رسالت  - این منصب والا -  به او داده  شده  به خاطر عبودیت ... . من و شما باید دنبال عبودیت باشیم، تمجید از فاطمة زهرا باید نتیجه اش این باشد، شما برادران عزیز مداح کسانی هستید که از زبان و حنجرة شما امواج نورانی و معطر مدیحة دختر پیغمبر وائمه هدی علیهم السلام  ساطع می شود و در دل مخاطبان می نشیند.

امروزه که بحمدالله رونق مداحی اهل بیت علیهم السلام  به اوج خود رسیده است، آفات  زیادی جهت ضربه زدن به مذهب شیعه و اهلبیت از این طریق در کمین است، که به نظر می رسد تنها راه مقابله  با این تهدیدات بالا بردن سطح معارف و معنویت است. همزمان با حرکت به سمت معنویت فراگیری فنون تخصصی مداحی نیز از ضروریات است زیرا یک مداح با تسلط بر این فنون می تواند نقش آفرینی کند. و در راه رسیدن به هدف اصلی که همان نشر فضائل و مناقب اهلبیت است موفق باشد، همچنین پیشرفت در معارف و معنویات و نیز یادگیری فنون تخصصی نیاز به اساتید عالم متعهد و با بصیرت دارد.

هیچ کس در پیش خود چیزی نشد   هیچ آهن خنجر تیزی نشد

هیچ قنادی نشد استادکار            تا که شاگرد شکرریزی نشد

اهمیت مداحی

علاقه سرشار شیعیان به پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم و اهلبیت طاهرینش و تأکیدات این مخازن

علوم الهی در روایات متعدد، بر پاسداشت ذکر مصائب سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام

و أجر و پاداشی که برای این عمل ارزشمند ذکر شده است،  موجب گردیده تا در مناسبت های مختلف اعم از ولاد تها و شهاد تها و اعیاد اسلامی، جلسات عظیمی در سراسر دنیا تشکیل شود، این جلسات که در حقیقت کلا سهای درس دانشگاه عظیم اهلبیت است، موجبات رشد، بیداری و پویایی مکتب تشیع را فراهم آورده است.

دو رکن مهمّ این مجالس، خطابه و مداحی است؛ حضور میلیو نها عاشق اهل بیت در مجالس فرصت مناسبی است تا خطبا و مداحان فضایل و مناقب ناب اهل بیت  را برای مردم تبیین نمایند. در این بین، نقش مداحان از اهمیت  ویژ ه ای برخوردار است، زیرا مخاطبان زیادی که اکثرا جوان هستند، با عشق و شور حسینی، جهت ابراز ارادت حضور می یابند، تا علاقه خود را به اهل بیت به نمایش بگذارند. این مداحان هستند که می توانند با ارائه اشعار محکم، مطالب صحیح و آهنگ خوب به وظیفه اصلی خود که نشر فضایل و مناقب اهل بیت عمل کرده و از انحرافات جلوگیری نمایند.

مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در همین باره می فرمایند:

نقش شما، نقش بسیار مهمی است. من اصرار دارم که این نکته را برای برادران عزیز مداح - چه آنهایی که به صورت حرفه ای مداح هستند، و چه کسانی که در کنار کارهایشان این کار را انجام می دهند  تکرار کنم که این نقش، نقش بسیار مهم و حائز اهمیت و حساسی است،این را کم نگیرید.

این نقش مهم از زمان پیامبر گرامی اسلام و اهل بیت در وجود افرادی چون حسّان بن ثابت، فرزدق، سید حمیری، دعبل خزائی و... بوده و هم اکنون هم چنین شعرایی وجود دارند. هنگامی که هشام بن عبدالملک  در میان انبوه جمعیتی که در مسجدالحرام مشغول طواف خانه خدا بودند، قصد بی اعتنایی و جسارت به مقام امام زین العابدین علیه السلام را دارد؛ فرزدق به یاری اهل بیت می شتابد و با اشعاری زیبا و محکم، امام را به مردم معرفی، و هشام را رسوا می نماید ؛ این نقش آفرینی به موقع و زیبا موجبات خشنودی امام زین العابدین  علیه السلام را فراهم می آورد.

مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) می فرمایند:

شما ببینید امام باقر یا امام سجاد  علیهم السلام  نسبت به فرزدق چه محبتی انجام دادند در حالی که فرزدق جزو شعرای اهل بیت نیست، او یک شاعر درباری وابسته به دستگا ه های قدرت و یک آدم معمولی بود که یک دیوان پر از شعر، راجع به همین حر فها و مبتذلاتی که شعرای آن روز بر زبانشان جاری می کردند داشت، لکن چون یک بار وجدان او بیدار شد و در مقابل قدرت، حق را بیان کرد - آن هم به زبان شعر- شما ببینید که امام سجاد علیه السلام  چه محبتی نسبت به او انجام می دهد.

در دوران مبارزات انقلاب اسلامی، مداحان با خواندن اشعار انقلابی و سرودهای پرشور نقش بسیار مهم خود را به نمایش گذاشتند و مردم را بر ضد طاغوت تشویق می کردند؛ همچنین در طول 8 سال دفاع مقدس، مداحان با نقش آفرینی خود در جبهه ها و پشت جبهه ها موجب تهییج جوانان و ایجاد انگیزه در آنان در پیشبرد اهداف دفاع مقدس بسیار مؤثر بودند و نیز در عرصه های مختلف اعم از بحرا ن ها و فتنه های گوناگون این قشر تأثیرگذار توانسته نقش کلیدی ایفا نماید.

چه بسیار افرادی بودند که با شنیدن یک بیت شعر خوب یا یک مرثیه جانسوز از یک مداح  با اخلاص در راه زندگی و روابط اجتماعی خود تغییر مسیر داد ه اند و به طریق اهل بیت علیه السلام  گام برداشته اند.

رهبر فرزانة انقلاب (مدظله العالی)در این باره می فرمایند:

گاهی یک بیت شعری که شما می خوانید، از یک ساعت بحث مستدل یک گوینده ماهر تأثیرش در دلها بیشتر است، خوب این خیلی ظرفیت بزرگی است، از این ظرفیت خوب باید استفاده کرد.

اما متأسفانه بعضی افراد سودجو در این کسوت مقدس رخنه کرده، این رسالت مهم و این جایگاه رفیع را به انحاء مختلف زیر سؤال برد ه اند و ضمن نادیده گرفتن حرمت اهل بیت قداست افرادی ، که سالیان متمادی با اخلاص و زحمات و تلاش شبانه روزی از این افتخار بزرگ صیانت و پاسداری کرد ه اند را ، شکسته اند. ادامه دارد ...

در پناه قرآن و عترت محفوظ باشید یا علی